Wzgórze Zamkowe – Rewitalizacja Śródmieścia Kielc etap I (UM Kielce) | Kieleckie Inwestycje - nowe mieszkania, biura, lokale w Kielcach

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013. Celem strategicznym projektu jest zachowanie i wzmocnienie roli Kielc jako ośrodka metropolitalnego, poprzez podniesienie atrakcyjności przestrzennej i funkcjonalnej, a w konsekwencji także społeczno – gospodarczej zabytkowego Śródmieścia Miasta. Wartość projektu: 54,85 mln zł, fundusze UE: 44,18 mln zł.

Zadanie 1. Przebudowa płyty Rynku i okolicznych ulic (odcinek od ul. Sienkiewicza)
Zadanie 2. Budowa ulicy Nowosilnicznej (odcinek od ul. Warszawskiej do Pl. Św. Wojciecha)
Zadanie 3. Przebudowa płyty Placu Najświętszej Marii Panny i okolicznych ulic (odcinek od ul. Sienkiewicza do Palcu Najświętszej Marii Panny i ul. Kapitulnej)
Zadanie 4. Przygotowanie infrastrukturalne terenu pod śródmiejską zabudowę; obszar w rejonie ulicy Piotrkowskiej, ul. Silnicznej i Al. IX Wieków Kielc wraz z przebudową skrzyżowania ul. Nowy Świat z Al. IX Wieków Kielc
Zadanie 5. Przebudowa zespołu obiektów powięziennych przy ulicy Zamkowej 3
Zadanie 6. Adaptacja budynku przy ulicy Kapitulnej 2 na potrzeby Biura Wystaw Artystycznych
Zadanie 7. Przebudowa Skweru Stefana Żeromskiego w Kielcach

Instytut Dizajnu / Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej

Zadanie obejmowało przebudowę, rozbudowę i nadbudowę historycznego zespołu obiektów powięziennych przy ul. Zamkowej 3 w Kielcach, która była związana ze zmianą sposobu użytkowania z przeznaczeniem na funkcje: Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej (budynek nr 4), Galerię Współczesnej Sztuki Użytkowej (budynek nr 2) i Warsztatów Rękodzieła Artystycznego (budynek nr 3) wraz z rekonstrukcją budynku Bramnego (budynek nr 7) stanowiącego połączenie komunikacyjne pomiędzy Parkiem im. S. Staszica, ul. Zamkową, terenem Pałacu Biskupów Krakowskich a Pl. NMP

Historia konkursu architektonicznego

W konkursie dotyczącym opracowania koncepcji architektonicznej adaptacji zespołu obiektów powięziennych zwyciężyła koncepcja przygotowana przez Pracownię Projektową Reginy Kozakiewicz-Opałka.

Budynki
W swoim surowym wyrazie architektonicznym pozostają bez zmian jako niemi świadkowie historii. Płaskie ściany z otworami zwieńczone gzymsem koronującym. Tylko w strefach wejściowych wprowadzone są współczesne, minimalistyczne elementy architektoniczne / szklane drzwi, proste ścianki / akcentujące wejścia.
Mury
Mury na wzgórzu zamkowym były zawsze. Najpierw ochraniały wzgórze od zewnątrz, aby poprzez tragiczne zwroty w historii zacząć izolować to co wewnątrz. Projektowany mur wyrasta z muru więziennego, ale już nie izoluje. Tworzy przestrzeń ulicy Zamkowej i dziedzińca poprzez sekwencję zamknięć i otwarć widokowych pozostając symbolem tragicznej historii miejsca.
Spacer po ulicy nabiera dramaturgii. Widok z dziedzińca na pałac pozostaje nadal nieziemski, odcięty poziomą krechą muru. Pozbawienie tego odcięcia uczyniłoby widok ziemskim, sprowadziłoby go na ulicę. Mur bez grubości budynku odcina widok niżej odsłaniając częściowo południowe skrzydło pałacu. Przestrzeń międzymurza pozostaje bez zmian, jako miejsce
pamięci. Ławeczka na wprost wejścia i nadal niech rosną tam drzewa tak jak na starym cmentarzu.
Kraty
Z murów wyrastały kraty. Izolowały jeszcze dokładniej. Z projektowanego muru wyrasta nad karcerem wodnym krata. Po wyłonieniu się z kazamatów piwnicznych, postawieni w obliczu wspaniałego widoku na pałac nadal jesteśmy zamknięci tak jak byli zamknięci więźniowie. Z metalowej przeszkolonej klatki z czterech poziomów otwiera się widok na ulicę zamkową, na pałac i poprzez szczeliny w murze na dziedziniec. Wnętrze klarki z ekspozycją i naściennym panneau inspirowanym twórczością Andrzeja Wróblewskiego widoczne jest również z poziomu ulicy. Klatka stanowi wyróżnik muzeum pamięci narodowej widoczny z całej przestrzeni ulicy Zamkowej. Nocą może być lampionem rozświetlającym mroki ulicy.
Ceramika
Na końcu dziedzińca na tle niskiej ściany południowego budynku w kameralnym klimacie poziomych i pionowych elementów wkspozycyjnych powiązanych z wodą i zielenią łagodzi tragiczny klimat miejsca, wprowadza chwilę oddechu i radości.
Jabłonka
Samotna na środku dziedzińca na około niej będą chodzić już ludzie wolni.
Brama
Była kiedyś bramą gospodarczą, szaletem, łaźnią więzienną obecnie jest ruiną. Będzie odbudowana w pierwotnej formie zgodnie z zachowaną ikonografią. Będzie bramą, która nie tylko służy przejściu, ale i zatrzymaniu. Chwilowej kontemplacji dzieł sztuki użytkowej. Hipostylowa aranżacja wnętrza nobilituje bramę do świątyni sztuki.
Dziedziniec
Pozostaje. Nie jest juz całkowicie zamknięty dla ulicy. Powiązany sekwencją otworów w murze prowadzi z nią dialog. Pełni funkcje reprezentacyjnego placu, miejsca na okolicznościowe uroczystości.
Ulica
Pozostaje. Nie jest już całkowicie zamkniętą dla dziedzińca. Powiązana otworami w murze prowadzi z nim dialog. Staje w obliczu nowej jakości, otwartego na nią wnętrza Muzeum Pamięci Narodowej. Tragiczne historie ulicy i więzienia dzieli tylko krata.

Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej
W piwnicy i międzymurzu zachowana funkcja muzeum martyrologii AK. Główne wejście od strony dziedzińca z holem dzielącym budynek w parterze na część z ekspozycją stałą w pomieszczeniach dawnej wozowni i część z ekspozycją zmienną od strony parku. W pomieszczeniach wozowni częściowo zachowany podział na cztery osobne pomieszczenia. W strefie przeznaczonej na ekspozycje czasowe częściowo wyburzone przegrody z zachowaniem fragmentów ścian z drzwiami więziennymi. Na piętrze sala wykładowa powiązana z holem i loggią z widokiem na dziedziniec. Dodatkowe toalety do obsługi sali. W holu klatka schodowa i winda łączące wszystkie kondygnacje. W części północnej budynku dodatkowa klatka schodowa łącząca piwnicę z wewnętrzną loggią widokową na piętrze.

Forma
Zachowana prostota i surowość elewacji budynku. Gładkie płaszczyzny tradycyjnie tynkowanych ścian, bez gzymsu kordonowego, z zachowanie istniejących otworów okiennych zakończone gzymsem koronującym Dawne otwory wjazdowe do wozowni podkreślone cofnięciem przemurowania i wprowadzeniem pionowych, współczesnych przeszkleń. Wejście zaakcentowane podcieniem i otwartą loggią na piętrze. Międzymurze zachowane w istniejącej formie. Ekspozycja pamiątkowych tablic przeniesiona do wieżyczki strażniczej. W międzymurzu od strony parku zachowana skarpa z naturalną roślinnością. Wejście do piwnicy zaakcentowane ławką i pasem ciemnego lastriko wyznaczającym drogę zwiedzania i stwarzającego poczucie nietykalności miejsc splamionych ludzką tragedią. Droga ta z ciemnych kazamatów prowadzi nas do góry, do jasnej, przeszklonej przestrzeni zamkniętej metalową kratą. Przestrzeń ta wydzielona jest nad murem fundamentowym pozostałym po wyburzeniu XIX wiecznej dobudowy od strony ulicy Zamkowej. Zamknięte w tej przestrzeni schody i podesty prowadzą do loggi widokowej na piętrze otwierając po drodze wgląd na ulicę Zamkową, park, dziedziniec i zespół pałacowy Ściana szczytowa budynku służy ekspozycji. Od strony zachodniej mur fundamentowy łączy się z murem więziennym, a od strony wschodniej przechodzi w mur wybudowany w miejscu wyburzonych budynków Nr Nr 9 i 6. Mur zachowuje przestrzeń ulicy Zamkowej i kadruje widok z dziedzińca na zespół pałacowy( ponad murem dominuje korpus główny pałacu, zasłonięta jest zabudowa gospodarcza ). Sekwencję otwarć w murze na poziomie przechodnia zapewnia powiązania funkcjonalne i widokowe obu przestrzeni zachowując jednak ich rozdzielność i niezależność. Patrząc z dołu, od strony parku nadal widzimy pierzeję ulicy Zamkowej wydzieloną murem. Klimat miejsca stworzony poprzez kolejne nawarstwienia zabudowy i tragiczne wydarzenia zostaje zachowany. Mur wpisuje się w kontekst zagospodarowania całego Wzgórza Zamkowego otoczonego i poprzegradzanego murami. Szersze otwarcie od strony bramy zespołu pałacowego tworzy wgląd widokowy w głąb dziedzińca oraz umożliwia obsługę komunikacyjną .Wolna przestrzeń dziedzińca zapewnia dojazd przeciwpożarowy.

Oświetlenie dziedzińca i otaczających elewacji w poziomie posadzki. Oświetlenie ulicy Zamkowej tradycyjne, po stronie północnej z dodatkową opcją podświetlenia muru światłem w posadzce.

Materiał – mur beton licowy architektoniczny wysokiej jakości grubości 80cm.